Komu, kiedy i na jakich zasadach przysługuje emerytura czy renta? Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku? Kiedy warto złożyć wniosek o przeliczenie świadczenia? Dla kogo emerytura
z rekompensatą? Na jakie świadczenia mogą liczyć nauczyciele? Kto może skorzystać z nowych tablic trwania życia? Kiedy ZUS może zmniejszyć lub zawiesić świadczenie? Na te i wiele innych pytań związanych w sprawach emerytalno-rentowych, odpowiedzą eksperci podczas najbliższych dyżurów telefonicznych- informuje Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS
w województwie kujawsko-pomorskim.
Dzwonić można:
Od 26 kwietnia zmieniają się przepisy dotyczące zasiłków. To m.in. wyższy zasiłek macierzyński, dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, urlop opiekuńczy, czy krótszy czas na skorzystanie z urlopu ojcowskiego.
Nowelizacja przepisów w Kodeksie pracy i w ustawie zasiłkowej wynika z wdrożenia dyrektywy unijnej „work life balance”.
Jedna ze zmian dotyczy zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego. Okres urlopu się wydłużył o 9 tygodni: z 32 do 41 tygodni- w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka i z 34 do 43 tygodni- w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka. W szczególnych warunkach zasiłek może być wypłacany przez 38 tygodni np. gdy rodzina zastępcza (niezawodowa) przyjmie na wychowanie dziecko do lat 7 lub do 10 lat, jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny- informuje Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Co ważne dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje tylko jednemu z rodziców. Jeśli ubezpieczona mama wykorzystała urlop rodzicielski w maksymalnym wymiarze np. 32 tygodni lub 34 tygodni, to pozostałe 9 tygodni może wykorzystać już tylko drugi rodzic.
Do dłuższego urlopu rodzicielskiego niż 41, 43 i 38 tygodni mają rodzice, którzy urodzą lub przyjmą na wychowanie dziecko mające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu powstałe w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. Jeśli dziecko ma specjalne zaświadczenie „Za życiem” rodzice będą mogli skorzystać odpowiednio z 65, 67 i 62 tygodnie – dodaje rzeczniczka.
Wyższy zasiłek macierzyński
Już nie 80, a 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku będzie wynosił zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (z wyjątkiem części przysługującej drugiemu z rodziców -9 tygodni).
Ubezpieczona mama może otrzymywać zasiłek macierzyński w takiej samej wysokości przez cały okres jego pobierania tj. 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku, o ile złoży tzw. długi wniosek o zasiłek macierzyński do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie. Długi wniosek o zasiłek macierzyński nie może dotyczyć 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla drugiego z rodziców. Za tą część urlopu zasiłek zawsze wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Jeśli mama nie złoży wniosku o długi zasiłek macierzyński do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie, to zasiłek będzie wynosił 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego.
W przypadku gdy w pierwszym roku życia dziecka nie zostanie wykorzystany co najmniej jeden dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego (na podstawie długiego wniosku), będzie możliwość złożenia wniosku o jednorazowe wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Za okres urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński będzie przysługiwać w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
Rodzic, który na 26 kwietnia 2023 r. pobierał zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, ma prawo do zasiłku na nowych zasadach pod warunkiem, że do 17 maja złoży wniosek o ustalenie nowej wysokości zasiłku. Jeśli tego nie zrobi, będzie otrzymywać zasiłek w dotychczasowej wysokości.
Krótszy czas na skorzystanie z urlopu ojcowskiego
Ubezpieczony tata ma prawo do urlopu ojcowskiego przez 2 tygodnie. Może on być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 2 roku życia, tylko wtedy gdy na 26 kwietnia ojciec miał prawo do urlopu ojcowskiego. Jeśli prawo do urlopu ojcowskiego nabędzie od 26 kwietnia, to skraca się okres, w którym można go wykorzystać. Przysługujące 2 tygodnie będzie mógł wykorzystać do dnia, w którym dziecko skończy 12 miesięcy życia, albo dnia, w którym minie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu dziecka, jednak nie dłużej niż do dnia, w którym dziecko skończy 14 lat.
Urlop opiekuńczy
Od 26 kwietnia 2023 r. osobom, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, przysługuje w ciągu roku kalendarzowego 5 dni urlopu opiekuńczego. Urlop ten można wykorzystać, aby zapewnić osobistą opiekę lub wsparcie osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Co ważne za okresy niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu opiekuńczego zasiłek chorobowy nie przysługuje.
Od 8 kwietnia piekarnie i cukiernie, które wykorzystują do prowadzenia działalności piec ogrzewany paliwem gazowym, mogą składać do ZUS-u wnioski o korzystanie z preferencyjnych stawek za gaz. Pierwsze wnioski już wpłynęły. Szacuje się, że ze wsparcia może skorzystać 2,7 tys. przedsiębiorców.
W całej Polsce w ciągu prawie miesiąca ponad 140 przedsiębiorców produkujących pieczywo, świeże wyroby ciastkarskie i ciastka złożyło do ZUS-u wniosek o stosowanie ceny maksymalnej paliw gazowych. Aby mogli skorzystać ze wsparcia, muszą jednak spełnić określone w przepisach warunki m.in. na dzień złożenia wniosku nie zalegać z opłatą składek i podatków i dysponować limitem pomocy de minimis- informuje Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
O preferencyjne stawki za gaz – maksymalnie 200,17 zł za megawatogodzinę mogą ubiegać się przedsiębiorcy, którzy na 31 grudnia 2022 r. prowadzili przeważającą działalność oznaczoną kodem PKD 10.71.Z albo prowadzili działalność gospodarczą oznaczoną kodem 10.71.Z, i przychód z działalności w jednym z dwóch miesięcy kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio miesiąc złożenia wniosku, pochodził w co najmniej 50 proc. ze sprzedaży wyprodukowanego pieczywa, świeżych wyrobów ciastkarskich lub ciastek. Na wsparcie mogą również liczyć przedsiębiorcy, którzy na 31 grudnia 2022 r. prowadzili działalność oznaczoną kodem 10.71.Z w formie spółdzielni w rozumieniu przepisów ustawy z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze.
Wnioski tylko elektronicznie
Wniosek o stosowanie ceny maksymalnej paliw gazowych (RPG) można złożyć tylko elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE). Do wniosku należy dołączyć fakturę za gaz oraz dokumenty z zakresu pomocy publicznej.
Pomoc będzie dotyczyła rachunków obejmujących okres nie wcześniejszy niż kwiecień. Wniosek RPG należy złożyć w terminie 30 dni od dnia wystawienia faktury. Jeżeli faktura została wystawiona przed wejściem w życie przepisów, to wniosek można złożyć w terminie do 30 dni, licząc od 8 kwietnia 2023 r. Każdy wniosek o stosowanie ceny maksymalnej może dotyczyć wyłącznie jednej faktury. Informację o przyznaniu wsparcia wraz z zaświadczeniem o pomocy de minimis przedsiębiorca otrzyma na swój profil na Platformie Usług Elektronicznych ZUS.
Obywatele Ukrainy, podobnie jak inni obcokrajowcy, aby otrzymać minimalną gwarantowaną Polską emeryturę, która obecnie wynosi 1588,44 zł, muszą osiągnąć wiek emerytalny, posiadać określony staż ubezpieczeniowy i mieszkać na terytorium Polski.
Polska wciąż jest krajem, do którego chętnie przyjeżdżają do pracy osoby z zagranicy. Z wszystkich narodowości, które pracują w naszym kraju niezmiennie od wielu lat na pierwszym miejscu, są obywatele Ukrainy. W województwie kujawsko-pomorskim na 39,5 tys. legalnie pracujących obcokrajowców ponad 29,2 tys. stanowią obywatele Ukrainy- informuje Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
W przestrzeni medialnej pojawiają się co jakiś czas fałszywe opinie, że obywatele Ukrainy mają zbyt łatwy dostęp do polskich świadczeń. Tego rodzaju informacje wprowadzają w błąd. Obywatele Ukrainy, podobnie jak inni obcokrajowcy, pracując na przykład na umowę o pracę, podlegają obowiązkowo takim samym ubezpieczeniom społecznym jak obywatele Polski, czyli ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Dzięki takiej umowie mają pełne ubezpieczenie i prawo do świadczeń m.in. w razie choroby czy macierzyństwa. Zatrudnienie wlicza się również do emerytury.
Zgodnie z dwustronną umową o zabezpieczeniu społecznym, którą Polska i Ukraina podpisały w 2012 roku, ustalając prawo do emerytury, bierze się pod uwagę również okresy ubezpieczenia w drugim państwie. Nie oznacza to jednak, że Fundusz Ubezpieczeń Społecznych finansuje emerytury obywateli Ukrainy za okresy pracy na terenie ich macierzystego kraju. Każde państwo wypłaca świadczenie proporcjonalnie do długości okresów ubezpieczenia w każdym z nich.
Jeśli wyliczona emerytura przez ZUS jest niższa niż emerytura minimalna (obecnie 1588,44 zł brutto), to ZUS podwyższy ją w formie dopłaty do kwoty emerytury minimalnej, o ile zostaną spełnione odpowiednie warunki. Aby otrzymać minimalną gwarantowaną Polską emeryturę, należy osiągnąć wiek emerytalny (60/65 lat), posiadać wymagany staż ubezpieczeniowy (okres składkowy i nieskładkowy) wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety i 25 lat dla mężczyzny i mieszkać na terytorium Polski. Jeśli osoba zamieszkuje w innym państwie, dopłata do minimum z Polski nie przysługuje. Ta kwestia jest też niezależna od obywatelstwa, dotyczy zatem także emigrujących Polaków – wyjaśnia rzeczniczka.
Co ważne wyrównanie świadczenia do kwoty minimalnej emerytury następuje od kwoty zsumowanych świadczeń z obu państw. Jeśli na przykład wysokość polskiej emerytury wynosi 400 zł brutto, a ukraińskiej 2000 zł brutto, to dodatek do minimalnej gwarantowanej emerytury w Polsce nie będzie się należał. W takiej sytuacji ZUS będzie wypłacał kwotę emerytury bez dopłaty.
Liczba dopłat wypłacanych obywatelom Ukrainy jest niewielka. W 2021 roku w całym kraju dotyczyła 1215 osób, w 2022 roku dotyczyła 1205 osób, a obecnie wypłacamy dopłatę dla 1170 obywateli Ukrainy. Malejąca skala dopłat związana jest między innymi z tym że obywatele Ukrainy podejmują w Polsce zatrudnienie. Osiąganie przychodu z tytułu pracy albo prowadzenie działalności gospodarczej w wysokości przekraczającej wysokość dopłaty, powoduje brak prawa do dopłaty do minimum. Druga przyczyna malejącej skali dopłat związana jest z wyjazdami obywateli Ukrainy z Polski.
Źródło: nadesłane, Krystyna Michałek regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim
