W ramach obchodów Dni Seniora Zakład Ubezpieczeń Społecznych przygotował dla mieszkańców regionu cykl dyżurów telefonicznych. To wyjątkowa okazja, by bez wychodzenia z domu uzyskać fachowe informacje od ekspertów ZUS na temat emerytur, dodatków oraz innych świadczeń – informuje Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Tematy dyżurów:
Emerytura i dodatki – zasady przyznawania, naliczania i wypłaty emerytur, a także możliwość skorzystania z dodatkowych świadczeń.
Renta wdowia – zasady składania wniosków, wymagane dokumenty, możliwość łączenia renty rodzinnej z innymi świadczeniami.
Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji – informacje o wymaganych dokumentach, miejscu i terminie składania wniosku, zasadach przyznawania świadczenia.
Świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnością – wyjaśnienia dotyczące kompletowania dokumentacji oraz zasad ustalania prawa do świadczenia.
Ważne! Numery telefonów są aktywne wyłącznie w godzinach dyżurów.
W ciągu roku od uruchomienia programu Aktywny Rodzic rodzice złożyli 857 tys. wniosków, obejmujących 873 tys. dzieci, a wypłaty przekroczyły 5,4 mld zł. W samym województwie kujawsko-pomorskim to 40,8 tys. wniosków i 41,6 tys. dzieci. Najczęściej wybierane świadczenie to dofinansowanie opieki w żłobku.
Od października 2024 roku rodzice dzieci do lat trzech mogą wybierać spośród trzech świadczeń oferowanych w ramach programu Aktywny Rodzic: „Aktywni rodzice w pracy”, „Aktywnie w żłobku” i „Aktywnie w domu”. Wybór zależy od tego, kto i w jakiej formie sprawuje opiekę nad dzieckiem oraz od sytuacji zawodowej rodziców – informuje Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Na jedno dziecko w danym miesiącu przysługuje tylko jedno świadczenie. Rodzice mogą jednak korzystać z różnych form wsparcia na każde ze swoich dzieci – np. „Aktywnie w żłobku” dla malucha objętego opieką w placówce lub przez dziennego opiekuna i „Aktywni rodzice w pracy” dla dziecka pozostającego pod opieką babci czy dziadka. Co ważne, rodzaj świadczenia można zmieniać w trakcie trwania programu, dostosowując go do aktualnych potrzeb rodziny – dodaje rzeczniczka.
„Aktywni rodzice w pracy”
To świadczenie dla pracujących rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesięcy, które nie chodzą do żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego ani nie są pod opieką dziennego opiekuna. Wsparcie wynosi 1500 zł miesięcznie, a w przypadku dziecka z odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności – 1900 zł. Świadczenie przysługuje wtedy, gdy zarówno rodzic składający wniosek, jak i osoba, z którą wspólnie wychowuje dziecko, osiągają przychody objęte składkami na ubezpieczenia społeczne. Łącznie muszą one wynosić co najmniej tyle, ile płaca minimalna (obecnie 4666 zł brutto). Każdy
z opiekunów powinien uzyskiwać co najmniej połowę tej kwoty, a w przypadku przedsiębiorców korzystających z ulg w opłacaniu składek wystarczy 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. Rodzic samodzielnie wychowujący dziecko musi spełnić warunek aktywności zawodowej osiągając przychody nie niższe niż płaca minimalna.
„Aktywnie w żłobku”
Rodzice mogą otrzymać dofinansowanie do opłaty za żłobek, klub dziecięcy lub opiekuna dziennego – do 1500 zł miesięcznie, a w przypadku dziecka z odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności – do 1900 zł. Kwota dofinasowania nie może być wyższa niż faktyczna opłata (bez kosztów wyżywienia). Świadczenie przysługuje, jeśli miesięczna opłata nie przekracza 2200 zł. Wypłacane jest do końca roku szkolnego, w którym dziecko kończy 3 lata, a w wyjątkowych sytuacjach, gdy objęcie dziecka opieką przedszkolną jest nie możliwe lub utrudnione – do 4. roku życia. Nie ma dolnej granicy wieku dziecka. Warunkiem otrzymania świadczenia jest jedynie uczęszczanie dziecka do placówki oraz potwierdzenie tego faktu w rejestrze żłobków lub w wykazie dziennych opiekunów. Warto pamiętać, że pieniądze nie trafiają na konto rodziców – ZUS przekazuje je bezpośrednio do żłobka, klubu dziecięcego lub dziennego opiekuna (także prowadzącego działalność na własny rachunek).
„Aktywnie w domu”
Rodzice dzieci w wieku od 12 do 35 miesięcy mogą otrzymać 500 zł miesięcznie także na pierwsze dziecko w rodzinie. Kwota jest stała, niezależnie od tego, czy dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności. W przypadku opieki naprzemiennej rodzice dzielą się świadczeniem po 250 zł. „Aktywnie w domu” zastąpiło rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO), dlatego nie przysługuje, jeśli na dziecko wcześniej wypłacono pełną kwotę 12 tys. zł. Nie można go też łączyć z podobnym wsparciem z zagranicy, poza świadczeniami w UE/EFTA i Wielkiej Brytanii.
Rodzice mogą dodatkowo zawrzeć tzw. umowę uaktywniającą z nianią – np. babcią czy ciocią – i zgłosić ją do ZUS-u. Wtedy państwo opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne od części wynagrodzenia niani, która nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia. Podpisanie takiej umowy nie jest wymagane, by otrzymać świadczenie.
Jak złożyć wniosek?
Świadczenia z programu Aktywny Rodzic można uzyskać tylko po złożeniu wniosku online – przez PUE/eZUS, aplikację mZUS, bankowość elektroniczną lub portal Emp@tia. W placówkach ZUS rodzice mają do dyspozycji stanowiska komputerowe i pomoc pracowników.
Świadczenia z programu Aktywny Rodzic są niezależne od dochodu i nie podlegają egzekucji komorniczej.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje nie tylko w przypadku choroby dziecka, lecz także wtedy, gdy opieki i wsparcia wymaga chory rodzic. W ciągu roku kalendarzowego można otrzymać do 14 dni zasiłku z tytułu sprawowania opieki nad rodzicem.
- Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym – zarówno obowiązkowym, jak i dobrowolnym. Nie ma znaczenia, czy na co dzień mieszkamy z rodzicem, liczy się to, że w okresie choroby faktycznie będziemy się nim opiekować. Świadczenie można otrzymać również wtedy, gdy rodzic mieszka z innymi osobami, które jednak z powodu własnej choroby lub ograniczeń zdrowotnych nie są w stanie zapewnić mu odpowiedniej opieki – wyjaśnia Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Jak uzyskać opiekę?
Aby móc zająć się chorym rodzicem, lekarz po przeprowadzeniu badania musi wystawić zaświadczenie lekarskie zawierające dane osoby chorej, osoby sprawującej opiekę oraz okres, w którym ta opieka będzie zapewniana. Zaświadczenie to, wraz z drukiem Z-15B, należy przekazać pracodawcy. Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą składają dokumenty bezpośrednio w ZUS. Warunkiem uzyskania wypłaty zasiłku opiekuńczego jest wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego z chorą osobą w czasie, na jaki zostało wystawione zwolnienie lekarskie. Opieka może być sprawowana zarówno w miejscu zamieszkania rodzica, jak i w domu pracownika.
Świadczenie zostanie wypłacone tylko wtedy, gdy w gospodarstwie domowym – poza pracownikiem – nie ma innych członków rodziny mogących zapewnić choremu opiekę. Jeżeli rodzice mieszkają razem, ale jeden z nich ze względu na wiek lub stan zdrowia nie jest w stanie opiekować się współmałżonkiem, pracownik również może otrzymać zasiłek opiekuńczy.
Ważne
Okres, na jaki przysługuje zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad chorym rodzicem, wynosi 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – niezależnie od liczby osób uprawnionych do świadczenia oraz liczby członków rodziny wymagających opieki. Ten okres wlicza się do ogólnego limitu 60 dni zasiłku opiekuńczego przysługującego na dziecko do ukończenia 14 lat.
Zasiłek wypłacany jest w wysokości 80% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracownika z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała konieczność sprawowania opieki. Przysługuje on za każdy dzień zwolnienia lekarskiego, również w dni ustawowo wolne od pracy.
Warto wiedzieć, że zasiłek opiekuńczy dotyczy nie tylko chorego dziecka do 14. roku życia czy chorych rodziców, ale może obejmować także innych członków rodziny. Zgodnie z przepisami o ubezpieczeniu chorobowym do członków rodziny zalicza się m.in. małżonka, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci powyżej 14 lat – pod warunkiem, że w czasie sprawowania opieki pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą ubezpieczoną.
Ubezpieczenie zdrowotne umożliwia leczenie, a chorobowe zapewnia pieniądze, gdy nie możemy pracować. Chociaż oba pojęcia często są ze sobą mylone, ich znaczenie – zwłaszcza w kontekście świadczeń wynikających z ich opłacania – jest zupełnie inne. Brak znajomości różnic może prowadzić do kłopotów, np. w przypadku konieczności dłuższego zwolnienia lekarskiego, opieki nad dzieckiem czy rehabilitacji.
Ubezpieczenie zdrowotne daje prawo do korzystania z publicznej opieki medycznej – lekarzy, badań, leczenia szpitalnego i rehabilitacji. Składki trafiają do ZUS, a następnie przekazywane są do Narodowego Funduszu Zdrowia, który finansuje świadczenia medyczne. Ubezpieczenie jest obowiązkowe dla wszystkich osób zatrudnionych, prowadzących działalność, a także emerytów, rencistów i bezrobotnych. Jeśli ktoś nie pracuje i nie ma innego tytułu do ubezpieczenia, może zostać zgłoszony jako członek rodziny – np. przez współmałżonka, rodzica lub dziecko albo przystąpić do niego dobrowolnie – wyjaśnia Krystyna Michałek, regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Co ważne – zgłoszenie członka rodziny nie podwyższa składki. Bez względu na to, czy zgłoszona zostanie jedna osoba, czy kilka osób, składka zdrowotna wynosi 9% podstawy wymiaru.
Ubezpieczenie chorobowe daje zupełnie inne uprawnienia niż zdrowotne. Nie pokrywa kosztów leczenia, ale zapewnia prawo do świadczeń pieniężnych – m.in. zasiłku chorobowego, opiekuńczego, macierzyńskiego czy świadczenia rehabilitacyjnego. To właśnie one pozwalają zachować źródło utrzymania, gdy z powodu choroby własnej lub konieczności opieki nad chorym członkiem rodziny nie można wykonywać pracy.
Ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe dla pracowników zatrudnionych na etacie, natomiast dla osób pracujących na umowie zlecenia oraz dla przedsiębiorców ma charakter dobrowolny. Świadczenia wypłaca ZUS, ale tylko wtedy, gdy ubezpieczony faktycznie do niego przystąpił i spełnił określone warunki – np. przepracował wymagany okres wyczekiwania. Choć składka wynosi jedynie 2,45% podstawy wymiaru, nie każdy przedsiębiorca czy zleceniobiorca decyduje się na przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego, traktując je jako zbędny koszt – aż do momentu, gdy choroba lub konieczność opieki nad bliskim pokazują, jak bardzo jest ono potrzebne.
Seniorzy coraz chętniej sięgają po nowoczesne rozwiązania. Już ponad 1 mln 136 tys. emerytów i rencistów korzysta z mLegitymacji ZUS dostępnej w aplikacji mObywatel.
Elektroniczny dokument w smartfonie działa tak samo jak tradycyjna plastikowa karta – wystarczy wyświetlić go na ekranie telefonu, aby potwierdzić uprawnienia i skorzystać z ulg. mLegitymacja pozwala m.in. potwierdzić status emeryta lub rencisty, prawo do świadczeń zdrowotnych oraz korzystać z przysługujących zniżek – na bilety komunikacji miejskiej, w ośrodkach uzdrowiskowych czy placówkach kultury. – To szybkie i wygodne rozwiązanie, które pozwala mieć legitymację zawsze przy sobie, bez konieczności noszenia dodatkowych dokumentów w portfelu – podkreśla Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w woj. kujawsko-pomorskim.
ZUS automatycznie wystawia mLegitymację każdemu emerytowi i renciście w momencie przyznania świadczenia. Z dokumentu można korzystać od stycznia 2023 roku.
Dodanie mLegitymacji w aplikacji mObywatel jest bardzo proste – wystarczy wybrać opcję „Dodaj dokument”, a następnie „Legitymacja emeryta-rencisty”. Jeśli wcześniej nie został dodany dowód osobisty, należy najpierw potwierdzić swoją tożsamość, a potem aktywować legitymację.
Osoby, które preferują tradycyjną formę, mogą nadal zamówić plastikową kartę, składając w ZUS wniosek (formularz ERL). Obie wersje – elektroniczna i plastikowa – są równoważne, a dotychczas wydane legitymacje pozostają ważne do końca terminu, na jaki zostały wystawione.
Źródło: nadesłane, Krystyna Michałek regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim
