Od 1 września 2025 r. pracujący wcześniejsi emeryci i renciści będą mogli dorobić mniej niż dotychczas. Powodem jest spadek przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, na podstawie którego ustala się kwoty graniczne przychodów.
Niższy, bezpieczny próg dorabiania zostanie obniżony o 149,50 zł brutto, natomiast wyższy próg, którego przekroczenie może skutkować zawieszeniem świadczenia, spadnie o 277,70 zł brutto – informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim. Limity dorabiania dla wcześniejszych emerytów i rencistów ustalane są w oparciu o wysokość przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego przez Prezesa GUS. Od września do listopada 2025 r. obowiązywać będą nowe, niższe wartości. Zmiana wynika z obniżenia przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za II kwartał 2025 r. w porównaniu z I kwartałem 2025 r.
Limity dorabiania od 1 września 2025 r.
Zarobki do 6124,10 zł brutto miesięcznie (70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) nie spowodują zmniejszenia emerytury lub renty. Jeśli miesięczny przychód przekroczy 11 373,30 zł brutto (130 proc. przeciętnego wynagrodzenia), ZUS może zawiesić wypłatę świadczenia.
W przypadku, gdy przychód będzie wyższy niż 6124,10 zł, ale niższy niż 11 373,30 zł brutto, ZUS może zmniejszyć świadczenie o kwotę przekroczenia, jednak nie więcej niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia. Kwota maksymalnego zmniejszenia (obowiązująca od marca 2025 r. do końca lutego 2026 r.) wynosi:
Kto może dorabiać bez ograniczeń?
Bez względu na wysokość osiąganych przychodów mogą dorabiać emeryci, którzy ukończyli powszechny wiek emerytalny — 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn. Mogą oni pracować bez obaw o zmniejszenie lub zawieszenie wypłaty świadczenia przez ZUS. Wyjątek stanowią osoby, którym ZUS podwyższył wyliczoną emeryturę do kwoty minimalnej (od marca 2025 r. to 1878,91 zł brutto). Jeśli ich przychód z pracy przekroczy wysokość tej dopłaty, emerytura za dany okres zostanie wypłacona w niższej kwocie — bez wyrównania do minimum.
Ograniczenia nie obowiązują również rencistów pobierających renty dla inwalidów wojennych oraz inwalidów wojskowych, których niezdolność do pracy związana jest ze służbą wojskową, a także osób otrzymujących renty rodzinne po uprawnionych do tych świadczeń. Bez limitów mogą także dorabiać osoby pobierające rentę rodzinną, jeśli jej wysokość jest korzystniejsza od ustalonej emerytury z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ogłasza V edycję Konkursu Prezesa ZUS na najlepszą pracę licencjacką, magisterską lub doktorską o ubezpieczeniach społecznych. Prace można zgłaszać do 30 września 2025 r. Celem konkursu jest popularyzacja tematyki ubezpieczeń społecznych w środowisku akademickim.
Do udziału w konkursie mogą zostać zgłoszone prace obronione w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 31 lipca 2025 r. na polskich uczelniach, niezależnie od dziedziny nauki. Warunkiem uczestnictwa jest, aby temat pracy bezpośrednio dotyczył ubezpieczeń społecznych, a praca była napisana w języku polskim. Każdą pracę do konkursu może zgłosić wyłącznie promotor lub kierownik jednostki naukowej, w której praca została obroniona. Zgłoszenie jest jednorazowe i nie można przesyłać tej samej pracy w kolejnych edycjach – informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Na autorów najlepszych prac czekają nagrody finansowe. Termin nadsyłania zgłoszeń upływa 30 września 2025 r., a ogłoszenie laureatów planowane jest na luty 2026 r.
Szczegółowy regulamin konkursu dostępny jest na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych: Konkurs Prezesa ZUS na najlepszą pracę licencjacką, magisterską oraz doktorską z zakresu ubezpieczeń społecznych - ZUS.
Dodatkowe informacje można uzyskać, kontaktując się z organizatorami konkursu pod adresami:
Nauczyciele, wychowawcy oraz inni pracownicy pedagogiczni, którzy urodzili się po 1948 roku, nie muszą czekać do 60. roku życia w przypadku kobiet ani do 65. roku życia w przypadku mężczyzn, aby otrzymać świadczenie z ZUS-u. Jeśli mają odpowiedni wiek, staż pracy i rozwiązali stosunek pracy, mogą na przykład skorzystać z nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.
Aby otrzymać nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, należy spełnić trzy podstawowe warunki: osiągnąć odpowiedni wiek, posiadać wymagany staż pracy oraz rozwiązać stosunek pracy – informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Pierwszym z tych warunków jest ukończenie odpowiedniego wieku, uzależnionego od roku, w którym nauczyciel ubiega się o świadczenie. Wymagany wiek wynosi:
Drugim warunkiem jest wykazanie co najmniej 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym minimum 20 lat pracy w zawodzie nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, zatrudnionego przynajmniej w połowie obowiązkowego wymiaru godzin w placówkach wskazanych w ustawie o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych. Do takich placówek należą między innymi:
Od 1 września 2024 roku krąg osób uprawnionych został rozszerzony o pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych. Oznacza to, że świadczenie przysługuje również nauczycielom, wychowawcom i innym pracownikom pedagogicznym zatrudnionym w publicznych i niepublicznych poradniach, w tym w poradniach specjalistycznych udzielających dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wsparcia w wyborze kierunku kształcenia i zawodu.
Ostatnim warunkiem jest rozwiązanie stosunku pracy, które musi nastąpić na wniosek nauczyciela, lub z powodu wygaśnięcia umowy, np. po upływie czasu, na jaki została zawarta. Ważne, by:
Jakie formalności trzeba spełnić, aby otrzymać nauczycielskie świadczenie kompensacyjne?
Osoby zainteresowane nauczycielskim świadczeniem kompensacyjnym powinny w pierwszej kolejności wypełnić i złożyć odpowiedni wniosek (druk ENSK). Formularz jest dostępny na stronie internetowej ZUS lub w każdej placówce Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe, a także potwierdzające okres wykonywania pracy nauczycielskiej.
Potrzebne będą też dokumenty potwierdzające inne okresy – na przykład pracy, prowadzenia działalności, służby wojskowej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, nauki w szkole wyższej czy korzystania z urlopu wychowawczego. Jeśli ktoś pracował przed 1 stycznia 1999 r. i nie ma złożonego wniosku o kapitał początkowy, powinien również dostarczyć dokumenty dotyczące wynagrodzenia z tamtego okresu.
Prawo do świadczenia powstaje w dniu, gdy zostaną spełnione wszystkie wymagane warunki. Nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym został złożony wniosek. Jeśli w tym czasie jest pobierany zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne, świadczenie kompensacyjne może zostać przyznane dopiero po ich zakończeniu.
Ile wynosi nauczycielskie świadczenie kompensacyjne?
Kwota ustalana jest indywidualnie, ale nie może być niższa niż minimalna gwarantowana emerytura. Obecnie po waloryzacji od marca to 1878,91 zł brutto.
Świadczenie wypłacane jest do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, czyli 60 lat w przypadku kobiet, 65 lat w przypadku mężczyzn lub uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury.
Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.
Ulgi te mają jednak nie tylko zalety. Niższe składki oznaczają w przyszłości niższe świadczenia, a brak składek – brak uprawnień do świadczeń. Warto więc dobrze się zastanowić, zanim podejmie się decyzję o ich wykorzystaniu. Co ważne, skorzystanie z ulg nie jest obowiązkiem. To przedsiębiorca decyduje, czy woli dziś zaoszczędzić, czy zadbać o wyższe świadczenia w przyszłości - informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Ulga na start – jakie warunki, jakie skutki
Osoby, które po raz pierwszy rejestrują działalność gospodarczą albo wznawiają ją po przerwie wynoszącej co najmniej 60 miesięcy od zawieszenia lub zakończenia poprzedniej działalności, mogą skorzystać z tzw. ulgi na start. Ważnym warunkiem jest to, że w ramach nowej działalności przedsiębiorca nie może świadczyć usług na rzecz byłego pracodawcy w takim samym zakresie, w jakim wykonywał je wcześniej jako pracownik (w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym).
Ulga na start to zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez 6 pełnych miesięcy kalendarzowych od rozpoczęcia działalności gospodarczej. Warto jednak pamiętać, że w tym czasie przedsiębiorca nie podlega ubezpieczeniu chorobowemu ani wypadkowemu, co oznacza, że w razie choroby lub wypadku w pracy nie ma prawa do świadczeń. Okres korzystania z ulgi nie jest również wliczany do stażu potrzebnego do nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy ani do ustalenia jej wysokości. Nie są także odprowadzane składki na ubezpieczenie emerytalne. Co ważne, mimo zwolnienia ze składek społecznych, przedsiębiorca ma obowiązek zgłosić się do ubezpieczenia zdrowotnego i opłacać składkę zdrowotną.
Na dzień 31 marca br. z ulgi na start korzystało w całym kraju 99,8 tys. przedsiębiorców. W województwie kujawsko-pomorskim było to 4,5 tys. osób – w tym 2,3 tys. z terenu działania oddziału ZUS w Bydgoszczy oraz 2,2 tys. z terenu oddziału ZUS w Toruniu.
Preferencyjne składki – niższy ZUS przez dwa lata
Po zakończeniu 6-miesięcznej „ulgi na start” lub po wcześniejszej rezygnacji z niej, przedsiębiorca może przez kolejne 24 miesiące korzystać z preferencyjnych składek ZUS-u. Ich wysokość ustalana jest od zadeklarowanej podstawy, która nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Od tej kwoty wyliczane będą w przyszłości m.in. zasiłek chorobowy, macierzyński czy opiekuńczy.
Warto zwrócić uwagę, że okres opłacania preferencyjnych składek tylko w ograniczonym zakresie wlicza się do stażu emerytalnego. Dwa lata opłacania preferencyjnych składek (od 30% minimalnego wynagrodzenia) to w praktyce tylko trochę ponad 7 miesięcy okresów składkowych zaliczanych do emerytury, zamiast 24 miesięcy.
Według danych na 31 marca br. z preferencyjnych składek korzystało 328,5 tys. przedsiębiorców w całym kraju. W województwie kujawsko-pomorskim ulga obejmowała łącznie 14,2 tys. osób — w tym 7,2 tys. w regionie obsługiwanym przez ZUS w Bydgoszczy oraz 7 tys. w oddziale w Toruniu.
Mały ZUS Plus – nawet przez 3 lata
Mały ZUS Plus to ulga, która pozwala przedsiębiorcy obniżyć składki na ubezpieczenia społeczne, obliczając je od dochodu z działalności za poprzedni rok. Podstawa wymiaru tych składek nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia ani wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Z ulgi można korzystać maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności.
Aby skorzystać z ulgi, przedsiębiorca musi m.in:
Zgłoszenie do Małego ZUS Plus odbywa się w określonych terminach – spóźnienie oznacza, że w danym roku nie będzie już możliwości skorzystania z ulgi. Choć niższe składki wyraźnie zmniejszają koszty prowadzenia firmy, warto pamiętać, że wpływają one na wysokość przyszłych świadczeń, takich jak zasiłki, renta czy emerytura. Przed podjęciem decyzji o skorzystaniu z ulgi warto to dobrze przemyśleć.
Na dzień 31 marca br. w Polsce obniżenie składki uzależnionej od dochodu zastosowano u 197,1 tys. przedsiębiorców. W województwie kujawsko-pomorskim dotyczyło to 9,6 tys. osób — 4,9 tys. podlega pod oddział ZUS w Bydgoszczy, a 4,7 tys. pod oddział ZUS w Toruniu.
Wakacje składkowe – składki pokrywa państwo
Wakacje składkowe to nowa forma wsparcia dla mikroprzedsiębiorców wpisanych do rejestru Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz komorników sądowych. Umożliwia zwolnienie z opłacania składek przez jeden wybrany miesiąc w roku, pod warunkiem spełniania określonych kryteriów. Przedsiębiorca nie musi wówczas opłacać składek na: ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, dobrowolne chorobowe oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.
Co ważne, składki za ten miesiąc pokrywa budżet państwa – naliczane są one od minimalnej obowiązującej podstawy wymiaru. Ulga ta jest udzielana w ramach pomocy de minimis. Mogą z niej skorzystać także przedsiębiorcy opłacający preferencyjne składki lub korzystający z Małego ZUS Plus. Warto jednak pamiętać, że wakacje składkowe nie obejmują składki zdrowotnej ani składek należnych za pracowników. Należy je opłacić również za ten miesiąc, w którym przedsiębiorca jest zwolniony z własnych składek na ubezpieczenia społeczne.
Od uruchomienia programu w listopadzie 2024 roku ZUS przyjął już niemal 2 miliony wniosków o wakacje składkowe. W samym województwie kujawsko-pomorskim złożono blisko 97 tys. wniosków – w oddziale ZUS w Bydgoszczy około 50 tys., a w oddziale ZUS w Toruniu 46,9 tys.
Zadaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest m.in. nadzór nad wydatkowaniem środków z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednym z istotnych działań w tym zakresie jest kontrola zwolnień lekarskich. W 2024 roku, w województwie kujawsko-pomorskim, dzięki przeprowadzonym kontrolom oraz obniżeniu świadczeń po ustaniu zatrudnienia, do funduszu wróciło niemal 11,7 mln zł, a w pierwszym kwartale 2025 roku – ponad 4 mln zł.
ZUS prowadzi dwa rodzaje kontroli zaświadczeń lekarskich. Pierwsza dotyczy prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy. Kontrolę tę przeprowadzają lekarze orzecznicy ZUS, którzy weryfikują, czy ubezpieczony rzeczywiście jest niezdolny do pracy oraz czy wystawione zaświadczenie lekarskie jest zasadne. Druga kontrola dotyczy prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. Polega ona na sprawdzeniu, czy osoba korzystająca ze zwolnienia wykorzystuje je zgodnie z jego celem, tj. czy nie podejmuje pracy ani innych działań mogących utrudniać powrót do zdrowia. Kontrole prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich mogą również przeprowadzać pracodawcy zatrudniający powyżej 20 osób - informuje Krystyna Michałek, rzeczniczka ZUS w woj. kujawsko-pomorskim.
Tysiące kontroli i miliony złotych oszczędności
W 2024 roku ZUS w województwie kujawsko-pomorskim przeprowadził 35,3 tys. kontroli zwolnień lekarskich, w wyniku których zakwestionowano ponad 2 tys. świadczeń chorobowych na łączną kwotę 2 mln 733 tys. zł. W pierwszym kwartale 2025 roku przeprowadzono 8 tys. kontroli,
a 415 świadczeń na kwotę 658,5 tys. zł zostało cofniętych i wstrzymanych – dodaje rzeczniczka.
Dodatkowym elementem działań ZUS-u jest obniżanie świadczeń chorobowych do 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia w przypadku, gdy tytuł do ubezpieczenia chorobowego ustaje. W 2024 roku w regionie obniżono w ten sposób wypłaty na łączną kwotę 8,9 mln zł, obejmując 3,5 tys. osób. W pierwszym kwartale 2025 roku obniżono wypłaty o kolejne 3,3 mln zł, co dotyczyło blisko 1,2 tys. osób. Łączne efekty kontroli wyniosły: 11,7 mln zł w 2024 r. oraz ponad 4 mln zł w I kwartale 2025 r.
Zwolnienie lekarskie to nie urlop
Czas przebywania na zwolnieniu lekarskim nie jest okresem, który można wykorzystywać według własnego uznania, jak ma to miejsce w przypadku urlopu wypoczynkowego. Jego podstawowym celem jest powrót do zdrowia i odzyskanie zdolności do pracy. Ubezpieczony, który jest niezdolny do pracy z powodu choroby, może jedynie wykonywać podstawowe czynności życia codziennego oraz te związane z jego stanem zdrowia, takie jak wizyta u lekarza, wyjście do apteki, czy zrobienie niezbędnych zakupów spożywczych.
Zgodnie z przepisami, ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego za cały okres kontrolowanego zwolnienia, jeśli w tym czasie wykonuje pracę zarobkową albo wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z przeznaczeniem. W takich przypadkach ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeśli już zostało ono wypłacone – nakazuje jego zwrot. Natomiast w przypadku kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jeśli lekarz orzecznik ZUS stwierdzi, że ubezpieczony odzyskał zdolność do pracy, zwolnienie lekarskie zostaje skrócone. W takiej sytuacji ubezpieczony zachowuje prawo do świadczenia chorobowego jedynie do dnia badania.
Przykłady wykrytych nadużyć w regionie:
Wśród ujawnionych przypadków niewłaściwego wykorzystywania zwolnień lekarskich szczególnie wyróżnia się sytuacja osoby, która, przebywając na zwolnieniu, aktywnie uczestniczyła w działaniach ratowniczo-gaśniczych Ochotniczej Straży Pożarnej, nie informując przy tym komendanta OSP o swojej niezdolności do pracy. Zdarzyła się również sytuacja, gdy ubezpieczony, mimo formalnego zwolnienia, wyjechał na wakacje do Kenii oraz odbył inne podróże zagraniczne. Jedna z ubezpieczonych świadczyła w trakcie zwolnienia usługi fryzjerskie w swoim domu, inna – wykonywała zabiegi manicure w salonie.
Pozbawione zasiłku chorobowego zostały także osoby, które po ustaniu zatrudnienia pobierały zasiłek chorobowy i brały udział w procesach rekrutacyjnych. Jedna z pracownic świadczyła pracę w kwiaciarni swojego pracodawcy, twierdząc, że skróciła zwolnienie, mimo że lekarz nie dokonał żadnych zmian ani nie anulował wystawionego zaświadczenia. Inna osoba, pobierając świadczenie rehabilitacyjne, pracowała w sklepie prowadzonym przez członka rodziny. Z kolei inny ubezpieczony, przebywając na zwolnieniu, podpisał umowę zlecenie i sędziował mecze sportowe.
Wszystkie te działania były niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego i skutkowały utratą prawa do świadczeń chorobowych.
Źródło: nadesłane, Krystyna Michałek regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim
