Śmierć bliskiej osoby to trudny czas, w którym formalności schodzą na dalszy plan. Warto jednak wiedzieć, że zasiłek pogrzebowy z ZUS-u może pomóc w pokryciu kosztów organizacji pogrzebu i choć częściowo odciążyć finansowo w tej sytuacji. Obecnie wynosi on 4 tys. zł, jednak od 1 stycznia 2026 r. zasiłek po zmarłych, których zgon nastąpi od tej daty, wzrośnie do 7 tys. zł. Od początku roku do końca września oddział ZUS w Bydgoszczy wypłacił 7684 takich świadczeń, a w Toruniu – 7265.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu osoby objętej ubezpieczeniem społecznym. Może to być osoba ubezpieczona, na przykład pracownik, osoba pobierająca świadczenie wypłacane przez ZUS, takie jak emerytura lub renta, a także członek rodziny osoby ubezpieczonej, emeryta lub rencisty - informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Za członków rodziny osoby ubezpieczonej, emeryta lub rencisty uznaje się małżonka (wdowę lub wdowca), rodziców, ojczyma, macochę oraz osoby przysposabiające, a także dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej. Do tej grupy należą również inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki oraz osoby, nad którymi sąd ustanowił opiekę prawną.
Zasiłek pogrzebowy może być również przyznany pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi lub osobie prawnej Kościoła albo związku wyznaniowego, jeżeli pokryły one koszty pogrzebu.
Jakie wydatki są uznawane przy wypłacie zasiłku
Do kosztów uznawanych przy wypłacie zasiłku zalicza się wszystkie rzeczy i czynności niezbędne do zorganizowania pochówku. Wydatki związane z ceremonią kościelną są uwzględniane, o ile zostaną potwierdzone przez właściwą instytucję. Natomiast faktura wystawiona wyłącznie za kwiaty nie potwierdza poniesienia kosztów pogrzebu i w tym przypadku zasiłek pogrzebowy nie przysługuje.
Wyższy zasiłek pogrzebowy od 2026 roku
Obecnie maksymalna kwota zasiłku pogrzebowego wynosi 4 tys. zł. Od 1 stycznia 2026 roku wzrośnie do 7 tys. zł w przypadku zgonów, które nastąpią od tej daty. Członkom rodziny osoby zmarłej przysługuje pełna kwota zasiłku, niezależnie od poniesionych kosztów pogrzebu. Jeżeli koszty pogrzebu zostaną pokryte przez osobę spoza rodziny, świadczenie przysługuje w wysokości faktycznie poniesionych wydatków, nie wyższej jednak niż obowiązujący limit, czyli do 4 tys. zł do końca 2025 roku lub do 7 tys. zł od 2026 roku. Gdy koszty pogrzebu poniosło kilka osób lub instytucji, zasiłek pogrzebowy przyznaje się proporcjonalnie do ich udziału w tych kosztach.
Jak złożyć wniosek o zasiłek pogrzebowy
Aby otrzymać zasiłek pogrzebowy, należy wypełnić formularz Z-12 i złożyć go w oddziale ZUS, przesłać pocztą tradycyjną, za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE/eZUS) lub przekazać za pośrednictwem upoważnionego zakładu pogrzebowego. Trzeba jednak pamiętać, że w celu wypłaty zasiłku pogrzebowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych musi potwierdzić tożsamość osoby ubiegającej się o ten zasiłek. Można tego dokonać za pośrednictwem upoważnionego zakładu pogrzebowego lub stawiając się osobiście w placówce ZUS z dokumentem tożsamości. Choć sam wniosek można złożyć elektronicznie lub wysłać pocztą, rachunki potwierdzające poniesione koszty pogrzebu muszą być złożone w oryginale, chyba, że zostały wystawione w formie elektronicznej. Jeśli oryginały rachunków zostały przekazane do banku, należy dołączyć kopie potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem.
Do wniosku należy również dołączyć:
W przypadku dziecka, które urodziło się martwe – odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją urzędnika stanu cywilnego, że dziecko urodziło się martwe. Jeżeli taki akt nie został sporządzony, należy przedłożyć kartę zgonu (lub jej kopię) albo zaświadczenie o martwym urodzeniu wydane przez lekarza posiadającego tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii, lekarza w trakcie odbywania specjalizacji w tej dziedzinie, albo położną na podstawie dokumentacji medycznej, niezależnie od czasu trwania ciąży.
W przypadku, gdy osoba zmarła była ubezpieczona lub była członkiem rodziny osoby ubezpieczonej, należy dołączyć zaświadczenie płatnika składek (np. pracodawcy) o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez osobę, której dotyczy wniosek, lub przez osobę zmarłą w dniu jej śmierci. Wymogu tego nie stosuje się wobec osób prowadzących działalność na własny rachunek ani osób z nimi współpracujących.
Na złożenie wniosku jest rok
Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa, jeśli wniosek nie zostanie złożony w ciągu 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. Gdy nie ma takiej możliwości, na przykład z powodu późniejszego odnalezienia lub identyfikacji osoby zmarłej albo z innych przyczyn niezależnych od wnioskodawcy, wniosek można złożyć w ciągu 12 miesięcy od dnia pogrzebu.
W razie rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub śmierci osoby, dla której ZUS prowadzi subkonto, zgromadzone środki mogą zostać podzielone i wypłacone uprawnionym. Jeśli zmarły ukończył 65 lat i miał już przyznaną tzw. emeryturę docelową, pieniądze co do zasady nie podlegają dziedziczeniu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy od wypłaty pierwszej emerytury docelowej minęło mniej niż trzy lata. Wtedy możliwa jest tzw. wypłata gwarantowana.
Środki zgromadzone na subkoncie w ZUS-ie i w otwartym funduszu emerytalnym (OFE) podlegają podziałowi m.in. w przypadku rozwodu, unieważnienia małżeństwa, ustania wspólności majątkowej oraz śmierci. – Nie są to pieniądze, które przepadają. W wielu przypadkach mogą trafić do współmałżonka lub innych uprawnionych osób – informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Podział po rozwodzie lub unieważnieniu małżeństwa
W przypadku rozwodu, unieważnienia małżeństwa lub ustania wspólności majątkowej małżonkowie mogą podzielić się środkami zgromadzonymi na swoich subkontach. Środki te przemieszczane są wówczas pomiędzy subkontami małżonków. Nie jest to wypłata gotówkowa.
Środki po zmarłym
Po śmierci właściciela subkonta środki trafiają do osób wskazanych przez zmarłego lub do spadkobierców. Jeżeli zmarły pozostawał w związku małżeńskim i istniała wspólność majątkowa, połowa środków z tego okresu przechodzi na subkonto i rachunek OFE współmałżonka, a pozostała część dzielona jest między osoby wskazane przez zmarłego lub wchodzi do spadku. Jeśli zmarły nie był w związku małżeńskim, całość środków trafia do wskazanych osób lub spadkobierców.
Kiedy rodzina może otrzymać pieniądze po zmarłym
Jeśli zmarły ukończył 65 lat i miał już przyznaną emeryturę docelową, środki z subkonta nie podlegają dziedziczeniu. Osoby uposażone mogą jednak otrzymać jednorazowe świadczenie pieniężne, czyli wypłatę gwarantowaną, ale tylko wtedy, gdy od wypłaty pierwszej emerytury docelowej nie minęły trzy lata. Po upływie tego okresu świadczenie nie przysługuje. W innych przypadkach środki mogą być wypłacone.
Gdzie złożyć wniosek
Jeśli zmarły miał subkonto w ZUS-ie i był członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE), podział środków rozpoczyna się w OFE. Fundusz w ciągu 14 dni informuje ZUS o dokonanym podziale oraz o osobach uprawnionych i ich udziałach. ZUS ma następnie trzy miesiące na proporcjonalny podział środków znajdujących się na subkoncie.
W sytuacji, gdy zmarły miał jedynie subkonto w ZUS-ie i nie był lub nie jest już członkiem OFE, ponieważ jego członkostwo zostało wykreślone, podział środków odbywa się bezpośrednio w ZUS-ie na wniosek osoby uprawnionej.
Członkostwo w OFE ustaje po przeniesieniu wszystkich środków na subkonto w ZUS w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa.
Kto ma, a kto nie ma subkonta w ZUS
Subkonta nie mają osoby urodzone przed 1949 rokiem, ponieważ nie mogły należeć do otwartych funduszy emerytalnych. Osoby urodzone po 1968 roku były do OFE zapisywane obowiązkowo, natomiast roczniki 1949–1968 mogły przystąpić do funduszu dobrowolnie. Od 1 lutego 2014 roku członkostwo w OFE jest już całkowicie dobrowolne. Osoby, które po raz pierwszy wchodzą na rynek pracy, mają cztery miesiące na podjęcie decyzji. Jeśli w tym czasie nie podpiszą umowy z OFE, cała składka w wysokości 7,3 procent podstawy trafia na subkonto w ZUS.
Warto aktualizować dane uposażonych
Osoby, które są członkami OFE, a także które urodziły się po 31 grudnia 1968 r. i nie przystąpiły do OFE, mogą za życia dokonywać zmian osób uposażonych i zmieniać ich udział procentowy w dziedziczeniu zgromadzonych środków. Warto na bieżąco aktualizować dane adresowe osób uprawnionych do dziedziczenia. Osoby, które są członkami OFE, nawet jeśli zadecydowały o zaprzestaniu odprowadzania składek do OFE taką zmianę dyspozycji powinny zgłosić w OFE. Dobrze jest wiedzieć, do którego OFE należał zmarły, bo w obecnym stanie prawnym ZUS może udzielić informacji odnośnie członkostwa osoby zmarłej w OFE jedynie na podstawie prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, lub zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia.
Nie wystarczy samo zwolnienie lekarskie, aby otrzymać zasiłek chorobowy z ZUS-u. Świadczenie wypłacane jest osobom ubezpieczonym na wniosek, dlatego warto pilnować terminu jego złożenia i pamiętać o wpisaniu numeru rachunku bankowego.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina, że zasiłek chorobowy przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym, które są niezdolne do pracy z powodu choroby i mają to potwierdzone zwolnieniem lekarskim (e-ZLA). Jednak samo zwolnienie lekarskie nie wystarczy. Aby otrzymać świadczenie, konieczne jest złożenie wniosku o zasiłek chorobowy - informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Kto składa wniosek?
Wniosek do ZUS-u składają m.in. osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, osoby z nimi współpracujące, duchowni, a także osoby po ustaniu zatrudnienia. Dla przedsiębiorców i osób współpracujących z osobą prowadzącą działalność właściwym formularzem jest Z-3b lub ZAS-53. Osoby, które ubiegają się o zasiłek po ustaniu zatrudnienia, powinny złożyć wniosek ZAS-53 wraz z oświadczeniem Z-10, jeśli jest to pierwsze zwolnienie po ustaniu tytułu ubezpieczenia.
W przypadku pracowników i zleceniobiorców, którym zasiłek wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a nie płatnik składek, wniosek do ZUS-u przekazuje pracodawca lub zleceniodawca na formularzach Z-3 lub Z-3a. Jeśli zostanie wystawione kolejne zwolnienie lekarskie (e-ZLA) obejmujące okres nieprzerwanej niezdolności do pracy, zaświadczenie płatnika składek na formularzu Z-3 lub Z-3a wypełniane jest w ograniczonym zakresie. W takiej sytuacji można również skorzystać z formularza ZAS-12.
Chcesz pieniądze na konto? Wpisz numer rachunku!
Aby ZUS mógł przekazać świadczenie na konto, za każdym razem we wniosku o zasiłek należy wpisać numer rachunku bankowego. Brak tej informacji oznacza, że pieniądze zostaną wysłane przekazem pocztowym. Zdarza się, że świadczeniobiorcy lub płatnicy składek pomijają tę rubrykę, zwłaszcza przy wnioskach składanych za kolejny okres niezdolności do pracy. Warto zwrócić na to uwagę i upewnić się, czy numer rachunku został wpisany – dodaje rzeczniczka.
Posiadanie konta w banku to bezpieczny i wygodny sposób zarządzania pieniędzmi. Gotówka łatwo może stać się celem złodziei, natomiast środki zgromadzone na koncie są bezpieczne i zawsze dostępne. Pieniądze wpływają na konto na czas, bez konieczności czekania na listonosza,
a korzystać z nich można w każdej chwili, także podczas urlopu czy pobytu w sanatorium. Konto bankowe to wygoda, ponieważ umożliwia szybkie opłacanie rachunków, robienie zakupów i wypłacanie gotówki w dowolnym momencie.
Zaległości i spóźnienie mogą pozbawić prawa do zasiłku
Przedsiębiorcy, osoby współpracujące z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, a także osoby fizyczne i duchowni będący płatnikami składek na własne ubezpieczenia powinni pamiętać, że zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeśli w dniu powstania prawa do świadczenia mają zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne przekraczające 1% minimalnego wynagrodzenia. Prawo do wypłaty świadczenia powstanie dopiero po spłacie zadłużenia. Równie ważne jest, aby nie odkładać złożenia wniosku o zasiłek na później. Roszczenie o jego wypłatę przedawnia się po 6 miesiącach od ostatniego dnia okresu, za który świadczenie przysługuje. Opóźnienie w złożeniu wniosku lub zaległości w opłacaniu składek mogą więc spowodować utratę prawa do chorobowego.
Wniosek można złożyć osobiście w placówce ZUS-u, wysłać pocztą lub przesłać elektronicznie za pośrednictwem PUE/eZUS.
Ile wynosi zasiłek?
Zasiłek chorobowy wynosi co do zasady 80% podstawy wymiaru, czyli średniego wynagrodzenia lub przychodu z ostatnich 12 miesięcy. W pewnych sytuacjach świadczenie jest wyższe i wynosi 100% podstawy. Dotyczy to okresu ciąży, wypadków w drodze do pracy lub z pracy oraz badań i zabiegów związanych z dawstwem komórek, tkanek i narządów.
W ostatnim czasie lekarze otrzymują fałszywe SMS-y z linkiem do rzekomej „aktualizacji” certyfikatu do wystawiania zwolnień lekarskich. To próba oszustwa.
Do ZUS-u zgłosiło się dwóch lekarzy, którzy otrzymali takie wiadomości. Jeden z SMSów brzmiał: „Certyfikat ZUS zostanie zawieszony, prosimy o ponowne zalogowanie w celu zaktualizowania go. e-zus.org/…”. Kliknięcie w link prowadziło na stronę podszywającą się pod aplikację mObywatel.
– To typowa próba oszustwa – podkreśla Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Prawdziwe SMS-y z ZUS nigdy nie zawierają linków. Mają wyłącznie charakter informacyjny i przypominają o kończącym się terminie ważności certyfikatu. Takie powiadomienia trafiają na numer telefonu lub adres e-mail podany we wniosku o certyfikat i są wysyłane 14 dni przed jego wygaśnięciem. Certyfikat ZUS, wykorzystywany m.in. do podpisywania elektronicznych zwolnień lekarskich, lekarz uzyskuje wyłącznie na profilu PUE/e-ZUS w zakładce „Certyfikat z ZUS”. Tam można sprawdzić datę ważności dokumentu, pobrać nowy certyfikat albo unieważnić dotychczasowy. Procedura jest szybka i trwa tylko kilka minut.
Każdy, kto otrzyma podejrzany SMS, powinien zachować ostrożność i nie klikać w przesłane linki. Incydent należy zgłosić organom ścigania oraz instytucjom zajmującym się cyberbezpieczeństwem, np. do CERT Polska (treść wiadomości można przesłać na numer 8080). W razie wątpliwości co do certyfikatu zawsze można go unieważnić i wystąpić o nowy – dodaje rzeczniczka.
Od 1 stycznia 2026 roku wchodzą w życie zmiany w Kodeksie pracy, które podpisał już Prezydent. Nowe przepisy rozszerzą katalog okresów wliczanych do stażu pracy. Obejmą one m.in. umowy zlecenia, prowadzenie działalności gospodarczej czy pracę zarobkową za granicą. Potwierdzeniem tych okresów będą zaświadczenia z ZUS, wydawane od nowego roku na podstawie dedykowanego wniosku składanego w PUE/eZUS.
Obecnie wiele osób składa wnioski o wydanie zaświadczeń obejmujących cały przebieg ubezpieczenia, w tym również okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Nie jest to jednak konieczne – w tym zakresie przepisy się nie zmieniają, a potwierdzeniem zatrudnienia nadal pozostaje świadectwo pracy.
Zgodnie z nowymi zasadami staż pracy będzie obejmował nie tylko umowy o pracę, ale także inne formy aktywności zawodowej. Do stażu wliczone zostaną m.in. okresy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, współpracy z osobą prowadzącą tę działalność oraz czas jej zawieszenia w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Zostaną również uwzględnione okresy wykonywania umów zlecenia, innych umów o świadczenie usług, umów agencyjnych, a także okresy pracy osób współpracujących z osobami wykonującymi te umowy, jak również okresy członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych – informuje Krystyna Michałek, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie kujawsko-pomorskim.
Potwierdzanie nowych okresów będzie możliwe tylko na podstawie zaświadczeń wydawanych przez ZUS. Wnioski o ich wydanie zostaną udostępnione dopiero po wejściu w życie ustawy – na nowych formularzach dostępnych w systemie PUE/eZUS- dodaje rzeczniczka.
Portal eZUS, który już niedługo zastąpi Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, będzie miał prostą nawigację, intuicyjny interfejs i funkcje dostosowane do potrzeb różnych grup klientów, w tym osób ze szczególnymi potrzebami. – Jesteśmy w trakcie wprowadzania kolejnych zmian. Pod koniec tego roku planujemy je udostępnić klientom – zapowiada Magdalena Mazur-Wolak, dyrektorka Departamentu Relacji z Klientami.
Pierwsze zmiany w eZUS zostały wprowadzone w sierpniu 2024 roku. Pojawiła się wówczas nowa nazwa portalu oraz zmodyfikowany proces logowania, w tym logowanie dwuskładnikowe. Znacznie zwiększyło to poziom bezpieczeństwa klientów ZUS.
– Pod koniec roku w eZUS pojawią się usprawnienia w obszarze obsługi płatnika składek. Nasi klienci biznesowi będą mogli korzystać z portalu w nowej odsłonie. O zmianach będziemy szczegółowo informować i w razie potrzeby wspierać klientów w korzystaniu z narzędzia. Mamy jednak nadzieję, że nie będzie to konieczne, bo ono samo poprowadzi użytkownika „za rękę” – mówi Magdalena Mazur-Wolak.
Co nowego w eZUS
Z nowego okna startowego płatnik składek uzyska szybki dostęp do najbardziej interesujących informacji, takich jak:
Płatnik będzie mógł personalizować układ i rodzaj prezentowanych kafli na stronie startowej i zarządzać nimi.
Informacje o saldach dostępne będą w jednym miejscu w zakładkach:
Ten widok zastąpi pięć dotychczasowych oddzielnych zakładek, co ułatwi klientom sprawdzanie rozliczeń z ZUS.
W tej zakładce sprawy najczęściej wybierane przez klienta będą się wyświetlały jako podpowiedzi w sekcji „Wybrane dla ciebie”. Pozostałe będzie można wyszukać standardowo na liście lub za pomocą z wyszukiwarki.
Wszystkie wnioski będą dostępne w nowej wizualizacji. Przez poszczególne kroki będzie prowadził kreator z paskiem postępu – dzięki czemu klient będzie widział, na którym etapie się obecnie znajduje. Na końcu pojawi się jasna informacja, czy dokument został wysłany.
Sprawy zostaną połączone w wątki. Klienci zobaczą, na jakim etapie jest dana sprawa, a jeśli pojawi się odpowiedź, zostanie wyświetlona pogrubioną czcionką. Klient będzie mógł zaznaczyć wiele dokumentów różnego typu i wysłać je łącznie w ramach zbiorczej wysyłki.
W eZUS zmienią się nazwy dotychczasowych skrzynek odbiorczych. Zostaną podzielone na:
W „Powiadomieniach” klient znajdzie subskrypcje i informacje np. o nowym dokumencie do odebrania. W „Korespondencji z CKK” będzie dostępna korespondencja z Centrum Kontaktu Klientów ZUS. W „Komunikatach” będą zamieszczane m.in. informacje o planowanej niedostępności portalu.
Planowane są także zmiany, które ułatwią korzystanie z portalu. Okna eZUS będą dostosowane do standardów dostępności cyfrowej oraz będą elastycznie dopasowywane do rozdzielczości urządzenia użytkownika.
Nowa aplikacja mobilna ZUS - mZUS dla Płatnika
W pierwszej połowie 2026 roku pojawi się kolejna aplikacja mobilna zbudowana przez ZUS – mZUS dla Płatnika W tej aplikacji płatnicy składek będą mogli m.in.:
W kolejnym etapie – planowanym w drugiej połowie 2026 r. – płatnicy w aplikacji będą też mogli opłacać składki z wykorzystaniem płatności mobilnych.
Platforma Usług Elektronicznych (PUE) ZUS to pierwszy polski e-urząd. ZUS udostępnił ten portal swoim klientom w 2012 roku. Korzysta z niego 13,6 mln klientów ZUS.
Źródło: nadesłane, Krystyna Michałek regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie kujawsko-pomorskim
